U hebt veel tijd gestoken in het schieten van het perfecte plaatje. Daarna heeft het nog enige tijd gekost om de foto na te bewerken, maar op het eindresultaat mag u trots zijn. Vervolgens ziet u dat iemand anders zonder uw toestemming uw foto gebruikt. Dit voelt onrechtvaardig, omdat u veel tijd en energie in uw werk heeft gestoken. Gelukkig biedt de wet uitkomst. U bezit waarschijnlijk het auteursrecht op de foto en kan optreden tegen een inbreuk.
Voordat ik zal ingaan op de mogelijkheden bij een inbreuk op auteursrecht, zal ik eerst kort stilstaan bij wat het auteursrecht is en hoe het ontstaat.
Wat is auteursrecht?
Veel mensen denken dat auteursrecht te maken heeft met boeken en plagiaat. Dit is juist, maar auteursrecht is veel breder dan alleen geschreven teksten. Zo hebben bijvoorbeeld ook fotografen auteursrecht op de door hen gemaakte foto’s en kan op een film ook auteursrecht rusten. Volgens de Auteurswet kan een auteursrecht rusten op “elk werk van letterkunde, wetenschap of kunst”.
Niet op elk werk rust auteursrecht. Een werk is alleen auteursrechtelijk beschermd als het origineel is en de persoonlijke stempel van de maker draagt. Het mag dus niet lijken op het werk van iemand anders. Daarnaast moet het werk zijn te zien, horen of lezen. Wanneer aan deze vereisten wordt voldaan, dan bezit de maker van een werk het auteursrecht. Dit auteursrecht ontstaat vanzelf en hoeft niet te worden ingeschreven of aangevraagd. Sterker nog, dit is niet mogelijk. Het bekende copyright © teken is dus geen vereiste voor het hebben van auteursrecht!
Exclusieve rechten
Degene die het auteursrecht van een werk heeft, wordt auteursrechthebbende genoemd. Een auteursrechthebbende heeft verschillende exclusieve bevoegdheden. Zo heeft hij als enige het recht het werk openbaar te maken, bijvoorbeeld door het plaatsen van een foto op een website. Daarnaast heeft de auteursrechthebbende als enige het recht het werk te verveelvoudigen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het kopiëren van een boek. Ieder ander heeft voor het openbaar maken of verveelvoudigen van het auteursrechtelijk beschermde werk de toestemming van de auteursrechthebbende nodig.
Het recht om een werk openbaar te maken of te verveelvoudigen wordt het exploitatierecht van de auteursrechthebbende genoemd. Naast het exploitatierecht heeft de auteursrechthebbende ook persoonlijkheidsrechten. Dit is bijvoorbeeld het recht op naamsvermelding en het recht zich te verzetten tegen aantasting van zijn werk. Dit laatste is bijvoorbeeld het geval indien een foto zonder toestemming wordt bijgesneden of deels wordt uitvergroot.
Optreden tegen inbreuk
Indien er sprake is van inbreuk op een auteursrecht, dan kan de auteursrechthebbende verschillende vorderingen tegen de inbreukmaker instellen, bijvoorbeeld:
- staking van de inbreuk;
- betaling van een schadevergoeding;
- rectificatie;
- inbeslagname van de inbreukmakende werken.
In sommige gevallen zal een brief ertoe leiden dat de inbreuk op het auteursrecht wordt gestaakt. In andere gevallen zal een auteursrechthebbende naar de rechter moet stappen. Anders dan bij “gewone” civiele zaken geldt bij een rechtszaak over auteursrechtinbreuk dat de verliezende partij kan worden veroordeeld tot volledige vergoeding van de proceskosten. Hiervoor zijn vaste tarieven opgesteld. De proceskosten voor een simpele zaak bedragen € 6.000,- en dit kan in een complexe zaak zomaar oplopen tot € 25.000,-.
Auteursrechtinbreuk in de praktijk
Inbreuk op auteursrechten komt vaak voor en onlangs heb ik in mijn praktijk hiermee te maken gehad. De situatie was als volgt. Mijn kantoor stond een fotograaf bij. Deze fotograaf is auteursrechthebbende van de door hem genomen foto’s. De foto’s hangen in galerijen en op tentoonstellingen. Daarnaast zijn de foto’s te zien op de Instagram pagina van de fotograaf.
De fotograaf kwam erachter dat één van zijn foto’s zonder zijn toestemming door een ander persoon is nageschilderd en dat dit schilderij te koop werd aangeboden. Dat is op grond van de wet niet toegestaan, omdat zoals ik hiervoor aangaf een auteursrechthebbende het alleenrecht heeft om zijn werk te verveelvoudigen. Bovendien werd de naam van de fotograaf niet genoemd op de Instagram pagina en website waar het schilderij te koop werd aangeboden. Er was dus sprake van een inbreuk op het auteursrecht van de fotograaf.
Op verzoek van de fotograaf hebben wij de betreffende persoon aangeschreven en dringend verzocht het schilderij niet langer te koop aan te bieden en in het vervolg niet zonder toestemming foto’s voor commerciële doeleinden na te schilderen. Naar aanleiding van onze brief werd de inbreuk gestaakt en werd het schilderij niet langer te koop aangeboden. Daarnaast werd een vergoeding betaald voor de juridische kosten van de fotograaf. Daarmee is de inbreuk op het auteursrecht gestaakt en heeft de fotograaf geen kosten hoeven maken om zijn rechten te beschermen.
Hebt u advies nodig?
Word uw werk zonder toestemming door een derde gebruikt of openbaar gemaakt? Of word u juist aangesproken wegens een mogelijke inbreuk op het auteursrecht van een ander? Neem dan contact met ons op. Wij zijn u graag van dienst! Contact opnemen kan via het telefoonnummer 023 - 517 33 77 of via michael@spectrumadvocaten.nl.